थायरॉईडची लक्षणे, कारणे आणि घरगुती उपाय

थायरॉईड: आज भारतात, सरासरी 10 पैकी एका व्यक्तीला थायरॉईड नावाच्या आजाराने ग्रासले आहे. भारताच्या आरोग्य मंत्रालयाने जारी केलेल्या अहवालात थायरॉईड उपचाराचा खर्च कमी करण्यात आला आहे. जेणेकरून लोकांना या आजारावर उपचार मिळू शकतील. पुरुषांपेक्षा महिलांना या आजाराचा धोका जास्त असतो.

थायरॉईड रोग हा एखाद्या व्यक्तीच्या शरीरात आढळणाऱ्या ग्रंथींपैकी एक आहे.थायरॉईड रोग मानेतील विंडपाइपच्या वर असलेल्या फुलपाखराच्या आकाराच्या ग्रंथीच्या स्वरूपात होतो.ज्यामध्ये आपले शरीर थायरॉक्सिन नावाचे हार्मोन तयार करते. हा हार्मोन आपल्या शरीरातील ऊर्जा वाढवण्याचे काम करतो. ही ग्रंथी शरीरात असलेल्या पेशींवर नियंत्रण ठेवते. हे एक प्रकारे मास्टर लीव्हरसारखे आहे. हे आपल्या शरीरातील सर्व पेशींना रक्त पोहोचवण्याचे काम करते. जर ही ग्रंथी नीट काम करत नसेल तर अनेक समस्या निर्माण होऊ लागतात.

थायरॉईड हा आजार घशात होतो आणि तो सुरुवातीला आढळून येत नाही. पण जेव्हा ते हळूहळू वाढू लागते तेव्हा ते घशावर सहज दिसून येते. वृद्ध झाल्यावर बहुतेक लोक त्यावर उपचार करतात. हे शरीरात आयोडीनच्या कमतरतेमुळे देखील होते. म्हणून, आयोडीनयुक्त अन्न वापरण्याची खात्री करा.

थायरॉईडची होण्याची कारणे :

थायरॉईडचे सर्वात सामान्य कारण म्हणजे ग्रेव्हस रोग, जो एक स्वयंप्रतिकार रोग आहे. यामध्ये, जास्त प्रमाणात ऑटो ऍन्टीबॉडीज तयार झाल्यामुळे थायरॉईड हार्मोन्सचे उत्पादन उत्तेजित होते. हा आजार स्त्रियांमध्ये जास्त प्रमाणात होतो.

थायरॉईड ग्रंथीमध्ये ढेकूळ निर्माण झाल्यामुळे हार्मोन्सचे संतुलन बिघडू लागते.

महिलांमध्ये गर्भधारणेदरम्यान हार्मोन्समध्ये अनेक बदल होतात, ज्यामुळे हायपरथायरॉईडीझम होऊ शकतो.

याशिवाय, पिट्यूटरी ग्रंथीमध्ये कर्करोगाच्या पेशी विकसित होत असताना देखील थायरॉईड हार्मोनचे उत्पादन वाढते.

ज्या लोकांना उच्च रक्तदाब किंवा कमी रक्तदाबाची समस्या आहे त्यांना थायरॉईड होण्याची अधिक शक्यता असते.

गर्भधारणे दरम्यान थायरॉईडमध्ये, मुलाच्या जन्मानंतर किंवा काही दिवसांनी ही समस्या स्वतःच दूर होते, परंतु जर ही समस्या बरी झाली नाही तर त्यावर त्वरित उपचार केले पाहिजेत.

जे लोक अत्यंत तणावाखाली राहतात आणि लोकांना थायरॉईडचा धोका जास्त असतो.

www.janvicharnews.com

थायरॉईडची लक्षणे:-
थायरॉईडची खालील लक्षणे आहेत जी खालीलप्रमाणे आहेत.

1. थकवा
2. कब्ज
3. चिडचिडेपणा
4. घबराहट
5. तणाव
6. कोरडी त्वचा
7. वजन वाढ होणे
8. घाम येणे
9. हृदयाची गती कमी होणे
10. उच्च रक्तदाब
11. हात थरथरणे
12. सांध्यांमध्ये सुजन
13. डोक्याचे केस बारीक आणि कोरडे होणे
14. स्मरणशक्ती कमी होणे
15. मासिक पाळी असामान्य होणे
16. प्रजनन क्षमतेत असंतुलन
17. स्नायूंमध्ये दुखणे
18. चेहऱ्यावर सुजन येणे
19. वेळेआधी केस पांढरे होणे
20. झोप न येणे 

www.janvicharnews.com

थायरॉईडची समस्या दूर करण्यासाठी घरगुती उपाय :-

• तुळशीच्या पानांचा रस मिसळून प्यायल्याने थायरॉईडची समस्या दूर होते.
• अन्नामध्ये माशांचा अधिक वापर करा माशांमध्ये ओमेगा थ्री फॅटी अॅसिड आढळते, जो थायरॉईडसाठी घरगुती उपाय आहे.
• थायरॉईडमध्ये ऍपल सायडर व्हिनेगर खाणे फायदेशीर आहे. सफरचंद सायडर व्हिनेगरमध्ये अल्कलाइन अॅसिड आढळते जे उच्च रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत करते.
• थायरॉईडमध्ये हिरव्या कोथिंबीरीची चटणी खाणे फायदेशीर आहे. यामुळे पचनसंस्थाही निरोगी राहते.
• थायरॉईडसाठी प्राणायाम योगासन करणे देखील खूप फायदेशीर आहे. याशिवाय सूर्यनमस्कारही करता येतो.

थायरॉईड मध्ये काय खाऊ नये:-
१. थायरॉईडमध्ये धुम्रपान आणि मैदा या गोष्टींपासून दूर राहा.
२. कोबी, फ्लॉवर, ब्रोकोली, चहा, कॉफी, चिकन, मटण, मिरचीचा अतिरेक, नमकीन, बिस्किट, मिठाई, भात, पांढरे मीठ इत्यादींचा वापर कमीत कमी करा.

थायरॉईड आहार

थायरॉईडच्या रोगामध्ये तुमचे नियमित जेवण पुढीलप्रमाणे असायला हवे

• थायरॉईडच्या रोग्यांनी हलके अन्न खायला हवे.
• भोजनात जास्तीत जास्त फळं आणि हिरव्या भाज्यांचा समावेश करावा. हिरव्या भाज्यांमध्ये पुरेशा प्रमाणात आयरन असते. जे थायरॉईडचे रोगात उपयोगी आहे.
• पोषक घटकांनी भरपूर असलेले भोजन करावे. मिनरल्स आणि विटामिन युक्तच अन्न खावे.
• सुखामेवा जसे बदाम, काजू, बिया इत्यादींचे सेवन करावे.
• थायराइड चा घरगुती उपाय म्हणून दूध आणि दही चे सेवन दिवसातून एकदा तरी करावे.
• याशिवाय विटॅमिन ए चे अधिक सेवन करावे. यामध्ये गाजर चा समावेश होतो.
• जंक फूड, तळलेले पदार्थ आणि फास्ट फूड खाणे पूर्णपणे बंद करावे.
• याशिवाय नियमित प्राणायाम करावे व तणाव विरहित जीवन जगण्याचा प्रयत्न करावा.
• योगासन करावे.
• धूम्रपान, अल्कोहोल आणि इतर नशील्या पदार्थां पासून दूर राहावे.
• गहू आणि ज्वारी चे सेवन करावे.
• लसूण, कांदा, मशरूम, लिकोरिस या घटकांचा आहारात समावेश केला जाऊ शकतो.
• खोबरेल तेलात शिजवलेले अन्न आणि दही कमी प्रमाणात खावे.

थायराइड मध्ये उपयुक्त योगासन

• सूर्यनमस्कार
• पवनमुक्तासन
• सर्वांगासन
• हलासन
• मत्स्यासन
• भुजंगासन

काही घरगुती उपायांनी थायरॉईड नियंत्रण मिळवता येते.  

आले :-आल्यामध्ये पोटॅशियम मॅग्नेशियमसारखे घटक असतात आणि ते थायरॉईडच्या समस्येपासून आराम देते. आल्यामध्ये दाहक-विरोधी घटक असल्यामुळे ते हार्मोनल असंतुलन वाढण्यास प्रतिबंध करते आणि शरीराला निरोगी बनवण्यास मदत करते.

www.janvicharnews.com

 दूध आणि दही :-थायरॉईडचा त्रास असलेल्या लोकांना शक्य तितके दूध आणि दही खाण्याचा सल्ला दिला जातो कारण त्यात कॅल्शियम, खनिजे सारखे घटक आढळतात, जे लोकांना थायरॉईडच्या आरोग्याचा त्रास देण्याचे काम करतात.

www.janvicharnews.com

 जवस :-फ्लेक्ससीडच्या मध्यभागी फॅटी ऍसिड असतात. हे हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे आणि थायरॉईडच्या समस्यांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो कारण त्यात मॅग्नेशियम आणि जीवनसत्त्वे आढळतात आणि फ्लेक्ससीड्स विशेषतः हायपोथायरॉईडीझमची समस्या नियंत्रित करण्यासाठी उपयुक्त आहेत.

 खोबरेल तेल :-नारळाच्या तेलात फॅटी ऍसिड देखील आढळतात आणि ते थायरॉईड ग्रंथी योग्यरित्या कार्य करण्यास मदत करते. खोबरेल तेल वापरल्याने वजन कमी होण्यास आणि चयापचय वाढण्यास मदत होते. शरीराचे तापमान योग्य ठेवण्यासही नारळाचे तेल उपयुक्त आहे.

www.janvicharnews.com

 मुळा :-थायरॉईडचा त्रास असलेल्या लोकांना लवकर थकवा जाणवतो. अशा परिस्थितीत मद्य सेवन करणे फायदेशीर ठरते कारण लिकोरिसमध्ये आढळणारे घटक थायरॉईड ग्रंथीतील हार्मोन्सचे असंतुलन संतुलित करण्याचे काम करतात आणि शरीराला ऊर्जा मिळते. दारूचे सेवन केल्याने कर्करोगाचा धोकाही कमी होतो.

 अक्खे दाणे :-गहू, बार्ली, कॉर्न यासारख्या संपूर्ण धान्याचे पदार्थ खाल्ल्याने थायरॉईडची समस्या उद्भवत नाही कारण संपूर्ण धान्य फायबर, प्रथिने, जीवनसत्त्वे समृध्द असतात आणि थायरॉईड ग्रंथीतील संप्रेरक असंतुलन रोखण्यास मदत करतात.

काळे मिरे -थायरॉईड वर उपाय व थायराइडचा घरगुती उपचार म्हणून दररोज च्या जेवणात काळ्या मिर्यांचा उपयोग केला जाऊ शकतो.

• त्रिफळा चूर्ण-दररोज एक चमचा त्रिफळा चूर्ण सेवन केल्याने ही थायरॉइडचा रोगात लाभ मिळतो.

विद्या पाटील