www.janvicharnews.com
एकनाथ शिंदे हे मराठा आहेत. महाराष्ट्रात 31 टक्के मराठा मतदार आहेत. भाजप बऱ्याच दिवसांपासून मराठा नेत्याच्या शोधात होती. देवेंद्र फडणवीस यांना मुख्यमंत्री केले असते तर शिवसेनेला मराठ्यांपेक्षा ब्राह्मण प्राधान्य दिले असते असे म्हणता आले असते. तुम्हाला सामान्य मंत्रीपदावर राहायचे असताना तुम्ही आमच्याविरुद्ध बंड का केले, असा प्रश्न त्या एकनाथांना विचारू शकतात.
भाजपने शिवसेनेचे बंडखोर नेते एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री केल्यावर महाराष्ट्राच्या राजकारणात भूकंप झाला. ते भाजपसोबत सरकार स्थापन करतील, अशी कल्पना सर्वांना होती, पण या नव्या सरकारचे ते प्रमुख असतील याची कल्पनाही कुणाला नव्हती. अशा परिस्थितीत महाराष्ट्र विधानसभेत 100 हून अधिक जागा असलेल्या भाजपने एकचाळीस आमदारांच्या बंडखोर गटाच्या नेत्याला मुख्यमंत्री का केले, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.जरी या निर्णयामागे अनेक कारणे असू शकतात, परंतु व्यापकपणे आपण हे असे समजू शकतो.
एकनाथ शिंदे हे मराठा आहेत. महाराष्ट्रात 31 टक्के मराठा मतदार आहेत. भाजप बऱ्याच दिवसांपासून मराठा नेत्याच्या शोधात होती. देवेंद्र फडणवीस यांना मुख्यमंत्री केले असते तर शिवसेनेला मराठ्यांपेक्षा ब्राह्मण प्राधान्य दिले असते असे म्हणता आले असते. तुम्हाला सामान्य मंत्रीपदावर राहायचे असताना तुम्ही आमच्याविरुद्ध बंड का केले, असा प्रश्न त्या एकनाथांना विचारू शकतात. गेल्या अनेक दिवसांपासून संजय राऊत यांच्याप्रमाणे भाजप कोणत्याही परिस्थितीत एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री करणार नाही, असा दावा करत होते.
अशा स्थितीत एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री करताच भाजपने शिवसेनेच्या विरोधाचे सारे राजकारण हाणून पाडले. आता या नव्या सरकारवर आणि मुख्यमंत्र्यांवर शिवसेना कोणत्या तोंडाने टीका करणार आहे. मुख्यमंत्री जो शिवसैनिकही आहे आणि मराठाही आहे. तो शिवसैनिक ज्याला तुम्ही मुख्यमंत्री बनवण्याचे आश्वासन देत राहिलात, पण ते केले नाही. टेनिसच्या भाषेत या एका निर्णयाने शिवसेनेच्या विरोधाच्या राजकारणाचा गेम सेट जुळून आला आहे.
एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री केल्यावर जितके आश्चर्य वाटले तितकेच आश्चर्य वाटले की दोन वेळा मुख्यमंत्री असलेले फडणवीस उपमुख्यमंत्री कसे झाले? राजकारणातील कोणताही मुख्यमंत्री उपमुख्यमंत्री होऊन अशा प्रकारे पदावनती का करेल? तर याचे साधे उत्तर आहे, केंद्रीय आणि प्रांतीय नेतृत्वात ताकदवान कोण?
सचिन पायलटने राजस्थानमध्ये बंड केले तेव्हा वसुंधरा सचिन पायलटच्या विरोधात असल्याने भाजपला त्याला हवे असतानाही सोबत आणता आले नाही. राजस्थानमध्ये वसुंधरा यांच्या ताकदीची भाजप हायकमांडलाही कल्पना होती. याआधीही त्यांनी अनेकदा ही शक्ती आजमावली होती. आणि जेव्हा ते वसुंधरापुढे नतमस्तक होऊ शकले नाहीत आणि सचिन पायलटला सोबत आणण्याचा त्यांचा आग्रह त्यांना महागात पडू शकतो असे वाटले तेव्हा त्यांना राजस्थानमधील सत्तापालटाची योजना पुढे ढकलावी लागली, पण फडणवीस महाराष्ट्रात वसुंधराएवढे ताकदवान नाहीत, तसेच नाहीत. तसे. अपरिहार्य. महाराष्ट्राच्या बाबतीत, पक्षाच्या केंद्रीय नेतृत्वाला वाटत होते की शिंदे यांना मुख्यमंत्री केल्याने ते मराठा मतांवर नियंत्रण ठेवतील आणि शिवसेनेच्या कोणत्याही प्रतिआक्रमणाचा नाश करेल.
असो, फडणवीस आता पन्नाशीचे आहेत. वय त्याच्या बाजूने आहे. त्यांना पुन्हा मुख्यमंत्री व्हायला बराच अवधी आहे. त्यामुळे हायकमांडने त्यांना सारी परिस्थिती समजावून सांगितली असता, त्यांनी अखेर होकार दिला असता.
या सगळ्यात एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री बनवणे ही भाजपसाठी एक स्टॉप गॅप व्यवस्था आहे, हेही समजून घेणे गरजेचे आहे. पुढील अडीच वर्षांसाठी ही केवळ रणनीती आहे, असे वाटत नाही. शिंदे यांच्यासाठी भाजपकडे मोठी आणि दूरगामी रणनीती आहे, असे दिसते, कारण आज मराठा मुख्यमंत्री करून टाळ्या मिळतील असे होऊ शकत नाही आणि दोन वर्षांनी नको, शिंदे यांची जागा घेऊन फडणवीसांना करा असे म्हणता येणार नाही. आमचे मुख्यमंत्री. चेहरे बनवणारे. तिने असे केले तर तिला आज या पायरीचा फायदा होणार नाही यापेक्षा उद्या तिला जास्त त्रास सहन करावा लागेल.
पंजाबमध्ये ज्याप्रमाणे एका दलित शीख चन्नीला मुख्यमंत्री बनवल्यानंतर काँग्रेसने राज्यात 35 टक्के लोकसंख्या दलितांची असल्याचा भरपूर प्रचार केला. एका दलित शीखला मुख्यमंत्री करून आम्ही दलित शिखांचा आदर वाढवला आहे.
आता असे झाले की या प्रचारानंतर चन्नी यांना मुख्यमंत्री म्हणून घोषित करणे काँग्रेसची मजबुरी बनली. सिद्धू यांना म्हणजे जाट शीखला मुख्यमंत्री बनवायचे होते, पण तसे करणे पक्षासाठी आत्मघातकी ठरू शकते. दलित शीखांना याचा अपमान वाटू शकतो आणि त्यामुळे सिद्धूच्या लाखाच्या दबावाला न जुमानता काँग्रेसला चन्नी यांना मुख्यमंत्री बनवावे लागले.
त्यामुळे शिंदे यांच्याबाबत भाजपचा दीर्घ गेम प्लॅन आहे असे मला वाटते. गेम प्लॅन काय आहे हे जाणून घेण्यासाठी आम्हाला अजून थोडी वाट पहावी लागेल. त्याआधी पहावे लागेल की शिंदे कॅम्प स्वतःला खरी शिवसेना म्हणून घोषित करू शकतात का? तसे न झाल्यास एकनाथ शिंदे गट वेगळा पक्ष स्थापन करून पुढे राजकारण करणार का? पुढील निवडणुकीत हा एक गट भाजपमध्ये विलीन होणार का?
ते काहीही असले तरी एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री करून भाजपने असा राजकीय जुगार खेळला आहे, ज्याचा भावनिक परिणाम महाराष्ट्राच्या राजकारणात दीर्घकाळ पाहायला मिळणार आहे.
सत्ता समीकरणात जातीला प्राध्यान्य क्रम -ms