स्वातंत्र्याचे अमृत महोत्सवी वर्ष : एक संक्षिप्त आढावा

भारताचा स्वातंत्र्य दिन – १५ ऑगस्ट २०२२
७६ वा भारतीय स्वातंत्र्य दिन २०२२

15 ऑगस्ट 2022 रोजी, सोमवार संपूर्ण भारतातील लोक साजरा करतील. या वर्षी 2022 मध्ये भारतात 76 वा स्वातंत्र्यदिन साजरा केला जाणार आहे. 15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारतात पहिला स्वातंत्र्यदिन साजरा करण्यात आला. यंदाचा स्वातंत्र्यदिन खूप खास असणार आहे कारण आझादीच्या अमृत महोत्सवांतर्गत ‘हर घर तिरंगा’ ही मोहीम राबविण्यात येणार असून या मोहिमेअंतर्गत स्वातंत्र्यदिनी प्रत्येक घराघरात तिरंगा फडकवला जाणार आहे.

76 व्या स्वातंत्र्य दिन 2022 वर विशेष?
1) यावर्षी भारत 15 ऑगस्ट 2022 रोजी आपल्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करणार आहे.
२) या गौरवशाली वर्षाची आठवण म्हणून या उत्सवाला “आझादी का अमृत महोत्सव” असे नाव देण्यात आले आहे.
3) आझादीचा अमृत महोत्सव 75 आठवडे आधी 15 ऑगस्ट 2022 पासून सुरू झाला.
4) यंदा ‘हर घर तिरंगा अभियान’ अंतर्गत प्रत्येक घरात ध्वजारोहण करण्यात येणार आहे.
5) सरकार सोमवार, 15 ऑगस्ट 2022 रोजी शाळा, महाविद्यालये, सरकारी आणि निमसरकारी कार्यालये बंद ठेवणार नाही.

75 व्या स्वातंत्र्य दिन 2021 मध्ये काय खास होते?

18,300 फूट उंचीवर असलेल्या डोनकायला खिंडीवरही तिरंगा फडकवण्यात आला.
75 व्या स्वातंत्र्य दिनाच्या कार्यक्रमात ध्वजारोहणानंतर हेलिकॉप्टरमधून पुष्पवृष्टी करण्यात आली.
अमेरिकन सिनेटर्सनी भारताला 75 व्या स्वातंत्र्यदिनाच्या शुभेच्छा दिल्या आहेत
भारताच्या स्वातंत्र्य दिनाच्या 75 व्या वर्धापन दिनानिमित्त, 15 ऑगस्ट रोजी युनायटेड स्टेट्समधील एका प्रमुख भारतीय समुदाय संस्थेने न्यूयॉर्कच्या प्रतिष्ठित टाइम स्क्वेअरमध्ये सर्वात उंच तिरंगा फडकवला.
काही हयात असलेल्या स्वातंत्र्यसैनिकांपैकी एक कार्तिक चंद्र यांना ७५ व्या स्वातंत्र्यदिनाच्या समारंभासाठी आमंत्रित करण्यात आले होते. मात्र, प्रकृती अस्वास्थ्यामुळे त्यांना हा प्रवास करता आला नाही.
जम्मू-काश्मीरच्या गुलमर्गमध्ये भारतीय लष्कराने जवळपास १०० मीटर उंच तिरंगा फडकवला
75 व्या स्वातंत्र्य दिनाची थीम “राष्ट्र प्रथम, नेहमी प्रथम” होती.
12 मार्च 2021 रोजी, पंतप्रधान मोदींनी अहमदाबादमधील साबरमती आश्रम ते गुजरातमधील नवसारी जिल्ह्यातील दांडी या 241 मैलांच्या प्रवासाला झेंडा दाखवून “आझादी का अमृत महोत्सव” या कार्यक्रमाचे उद्घाटन केले. हा कार्यक्रम 75 आठवडे चालेल जो 12 मार्च ते 15 ऑगस्ट 2022 पर्यंत दर आठवड्याला साजरा केला जाईल.

भारताच्या स्वातंत्र्य दिनाचा इतिहास
१७ व्या शतकात काही युरोपियन व्यापारी भारतीय उपखंडाच्या सीमा चौकीत घुसले. आपल्या अफाट लष्करी सामर्थ्यामुळे, ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीने भारताला गुलाम बनवले आणि 18 व्या शतकात ब्रिटीशांनी संपूर्ण भारतात आपले स्थानिक साम्राज्य स्थापन केले.

1857 मध्ये, ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध भारतीयांनी एक प्रचंड क्रांती सुरू केली आणि ती खूप निर्णायक ठरली. 1857 चे बंड हे एक प्रभावी बंड होते, त्यानंतर संपूर्ण भारतातून अनेक संघटना उदयास आल्या. त्यापैकी एक भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस पक्ष होता जो 1885 मध्ये स्थापन झाला होता.

१९२९ साली लाहोर येथे झालेल्या भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अधिवेशनात भारताने पूर्ण स्वराज घोषित केले. 1947 मध्ये दुसऱ्या महायुद्धानंतर ब्रिटीश सरकारला खात्री पटली की ते फार काळ भारतात आपली ताकद दाखवू शकत नाहीत. भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक सतत लढत होते आणि मग इंग्रजांनी भारत मुक्त करण्याचा निर्णय घेतला. देशाच्या राजधानीत एक अधिकृत समारंभ आयोजित करण्यात आला होता, ज्यामध्ये सर्व मोठे नेते आणि स्वातंत्र्यसैनिक (अबुल कलाम आझाद, बीआर आंबेडकर, मास्टर तारा सिंग इ.) सहभागी झाले होते आणि स्वातंत्र्याचा उत्सव साजरा केला.

15 ऑगस्ट 1947 च्या मध्यरात्री जवाहरलाल नेहरूंनी भारताला एक स्वतंत्र देश घोषित केले जेथे त्यांनी “नियतीचा प्रयत्न करा” भाषण दिले. ते त्यांच्या भाषणादरम्यान म्हणाले की, “अनेक वर्षांपूर्वी आम्ही भाग्यवधूचे नवस केले होते आणि आता वेळ आली आहे, जेव्हा आम्ही आमचे वचन पूर्ण किंवा पूर्ण प्रमाणात नाही तर अत्यंत दृढतेने पूर्ण करू. जेव्हा जग झोपेल तेव्हा मध्यरात्रीच्या स्पर्शाने, भारत जीवन आणि स्वातंत्र्यासाठी जागे होईल. एक क्षण येईल, जो येईल, पण कधी कधी इतिहासात, जेव्हा आपण जुन्याकडून नव्याकडे जातो, जेव्हा वय संपते आणि राष्ट्राचा आत्मा जो दीर्घकाळ दडपला होता, तेव्हा अभिव्यक्ती आढळते. आज आम्ही आमचे दुर्दैव संपवले आणि भारताने स्वतःला पुन्हा शोधून काढले.”

त्यानंतर सभासदांनी देशासाठी पूर्ण निष्ठेने सेवा देण्याची शपथ घेतली. राष्ट्रीय ध्वज अधिकृतपणे भारतीय महिलांच्या गटाने विधानसभेत सादर केला. अशा प्रकारे भारत अधिकृतपणे स्वतंत्र देश बनला आणि नेहरू आणि व्हाईसरॉय लॉर्ड माउंटबॅटन अनुक्रमे पंतप्रधान आणि गव्हर्नर जनरल बनले. महात्मा गांधी या उत्सवात सहभागी नव्हते, त्यांनी कलकत्ता येथे मुक्काम केला आणि हिंदू आणि मुस्लिम यांच्यात शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी 24 तासांचा उपवास केला.

भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामाची टाइमलाइन
वर्षाच्या स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित घटना

1600 ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना
1608 इंग्रजांनी सुरतमध्ये पहिली व्यापारी कोठी उघडली
1611 मसुलीपटम येथे इंग्रजांनी उघडलेली दुसरी व्यापारी कोठी
1615 सम्राट जेम्स प्राथनने सर थॉमस रो यांना जहांगीरच्या दरबारात पाठवले
1817 ओडिशामध्ये ब्रिटिश भारतीय सैन्याने आयोजित केलेले पायका बंड
1857 सैनिकांनी गाव आणि डुकराची चरबी असलेली रायफल नाकारली
1857 मंगल पांडे यांनी इंग्रजांवर हल्ला केला आणि नंतर मंगल पांडे यांना फाशी देण्यात आली
1857 बदली-की-सेराईची लढाई
1857 चे लक्ष्मीबाई बंड
1857 त्रिम्मू घाटाची लढाई
1858 ईस्ट इंडिया कंपनीचा अंत
1858 राणी लक्ष्मीबाई यांचा मृत्यू
1859 मध्ये तंट्या टोपे यांची हत्या
1864 सर सय्यद अहमद खान यांनी सायंटिफिक सोसायटीची स्थापना केली
1877 राणी व्हिक्टोरिया हिला भारताची सम्राज्ञी घोषित करण्यात आले
1878 ला व्हर्नाक्युलर प्रेस ऍक्ट लॉर्ड लिटन यांनी पारित केला
1882 हंटर कमिशन (भारतीय शिक्षण आयोग) ची स्थापना झाली
1883 लॉर्ड रिपनने इल्बर्ट विधेयक मांडले
1885 ए ओ ह्यूम यांनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसची स्थापना केली
1897 राम-कृष्ण मिशनची स्थापना स्वामी विवेकानंदांनी केली
1898 लॉर्ड कर्झनला व्हाईसरॉय बनवण्यात आले
1905 स्वदेशी चळवळीची सुरुवात
1905 बंगालची फाळणी
1906 अँग्लो इंडिया मुस्लिम लीगची स्थापना
सुरत, 1907 मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अतिरेकी आणि मध्यम पक्षांमध्ये विभाजन.
1908 खुदीराम बोस यांना फाशी
1909 मिंटो-मॉर्ले सुधारणा (भारतीय परिषद कायदा)
1910 भारतीय प्रेस कायदा
1911 बंगालची फाळणी रद्द
1912 नवी दिल्ली ही भारताची नवी राजधानी बनली
1912 रासबिहारी बोस आणि सचिंद्र सन्याल यांनी लॉर्ड हार्डिंगवर बॉम्ब फेकला
1913 गदर पक्षाची स्थापना
1914 पहिल्या महायुद्धाची सुरुवात
1915 गांधीजी आफ्रिकेतून परतले
1915 गोपाळ कृष्ण गोखले यांचे निधन
1916 गृहराज्याची स्थापना
1916 लखनौ कायद्यावर स्वाक्षरी
1917 चंपारण सत्याग्रहाची सुरुवात
1918 चंपारण आगरिया कायदा पास झाला
1918 मद्रास लेबर युनियनची स्थापना
1918 खेडा सत्याग्रह
1918 ट्रेड युनियन चळवळीची सुरुवात
1919 रौलेट कायदा संमत झाला
१९१९ जालियनवाला बाग हत्याकांड
1920 चे असहकार आंदोलन
1920 टिळकांनी काँग्रेस लोकशाही पक्षाची स्थापना केली
1921 मोपला बंड
1922 चौरी चौरा घटना
1923 स्वराज पक्षाची स्थापना
1925 काकोरी कट
1925 बारदौली सत्याग्रह
1927 सायमन कमिशनची स्थापना
1928 लाला लजपत राय यांना पोलिसांच्या लाठीने मारले
1928 नेहरू अहवालात भारताच्या नवीन डोमिनियन संविधानाचा प्रस्ताव
1929 जवाहरलाल नेहरू यांनी लाहोर अधिवेशनात भारतीय ध्वज फडकवला
भगतसिंग आणि बटुकेश्वर दत्त यांनी 1929 च्या सेंट्रल असेंब्लीत बॉम्ब फेकले
1930 भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने पूर्ण स्वराज घोषित केले
1930 पहिली गोलमेज परिषद
1930 मध्ये सविनय कायदेभंगाची चळवळ सुरू झाली
1930 दांडी यात्रा सुरू झाली
1931 भगतसिंग, सुखदेव आणि राजगुरू यांना फाशी
1931 दुसरी गोलमेज परिषद
1931 गांधी आयर्विन करार
1932 तिसरी गोलमेज परिषद
1935 भारत सरकार कायदा अस्तित्वात आला
भारत सरकार कायदा 1937 अंतर्गत भारतात निवडणुका झाल्या.
1938 सुभाषचंद्र बोस भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष झाले
१९३९ दुसऱ्या महायुद्धाची सुरुवात
1941 रवींद्रनाथ टागोर यांचे निधन झाले
1942 भारत छोडो आंदोलन सुरू झाले
1942 आझाद हिंद फौजेची स्थापना
1943 सुभाषचंद्र बोस यांनी भारतीय हंगामी सरकार स्थापन करण्याची घोषणा केली
1945 शिमला परिषद
1946 भारताचे अंतरिम सरकार बनले
1946 भारतीय संविधान सभेची पहिली परिषद
1946 रॉयल इंडियन एअर फोर्स बंड
1947 ब्रिटिश पंतप्रधान क्लेमेंट ऍटली यांनी भारताच्या स्वातंत्र्याची घोषणा केली
1947 लॉर्ड माउंटबॅटन यांना शेवटचे व्हाईसरॉय आणि पहिले गव्हर्नर जनरल म्हणून नियुक्त करण्यात आले
1947 भारत स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून 15 ऑगस्ट रोजी उदयास आला

स्वातंत्र्य दिनाचा सोहळा

भारतात स्वातंत्र्य दिन हा राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो. तो दरवर्षी प्रत्येक राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशात पूर्ण उत्साहात साजरा केला जातो. भारताचे राष्ट्रपती दरवर्षी स्वातंत्र्य दिनाच्या आदल्या दिवशी संध्याकाळी “राष्ट्राला संबोधित” मध्ये भाषण देतात. 15 ऑगस्ट रोजी देशाच्या राजधानीत संपूर्ण उत्साहाने साजरा केला जातो, जिथे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकवतात. ध्वजारोहणानंतर राष्ट्रगीत वाजवले जाते, 21 तोफांची सलामी दिली जाते आणि तिरंगा आणि महान उत्सवाचा गौरव केला जातो. वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये वेगवेगळ्या सांस्कृतिक परंपरांसह स्वातंत्र्य दिन साजरा केला जातो. जिथे प्रत्येक राज्याचे मुख्यमंत्री राष्ट्रध्वज फडकवतात आणि सहभागी होणार्‍या विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांनी नभा मंडळाचे सौंदर्य आणखीनच वाढवले ​​जाते.

भारतातील स्वातंत्र्य दिनाचे महत्त्व आणि प्रतीक.

भारतातील पतंग उडवण्याचा खेळ देखील स्वातंत्र्य दिनाचे प्रतीक आहे, विविध आकार आणि शैलींचे पतंग भारतीय आकाश व्यापतात. यातील काही राष्ट्रध्वजाचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या तिरंग्याच्या तीन रंगातही आहेत. स्वातंत्र्य दिनाचे आणखी एक प्रतीक म्हणजे नवी दिल्लीतील लाल किल्ला जिथे भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी तिरंगा फडकवला होता.

1947 मध्ये ब्रिटीश राजवटीपासून भारताला मिळालेल्या स्वातंत्र्याची आठवण म्हणून आपण स्वातंत्र्य दिन साजरा करतो. १५ ऑगस्ट हा जणू भारताचा पुनर्जन्म आहे. हा तो दिवस आहे जेव्हा इंग्रज भारत सोडून गेले आणि त्याची लगाम भारतीय नेत्यांच्या हातात आली. भारतीयांसाठी हा अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे आणि भारतातील लोक दरवर्षी हा दिवस पूर्ण उत्साहाने साजरा करतात आणि या स्वातंत्र्याच्या उत्सवाच्या वैभवात कधीही कमी पडू देणार नाहीत आणि साऱ्या जगाला आठवण करून देत राहतील की साधेपणा हीच भारताच्या दुर्बलतेची व्याख्या आहे. .नाही. गरज असेल तेव्हा आपण सहन करू शकतो आणि लढू शकतो.